श्रीमद भगवद गीता पाठ - अध्याय ८

 

अध्याय ८ अक्षर ब्रह्म योग 

अर्जुन उवाच |

किं तद्ब्रह्म किमध्यात्मं किं कर्म पुरुषोत्तम |

अधिभूतं च किं प्रोक्तमधिदैवं किमुच्यते ॥1॥

अधियज्ञ: कथं कोऽत्र देहेऽस्मिन्मधुसूदन |

प्रयाणकाले च कथं ज्ञेयोऽसि नियतात्मभि: ॥2॥

श्रीभगवानुवाच |

अक्षरं ब्रह्म परमं स्वभावोऽध्यात्ममुच्यते |

भूतभावोद्भवकरो विसर्ग: कर्मसञ्ज्ञित: ॥3॥

अधिभूतं क्षरो भाव: पुरुषश्चाधिदैवतम् |

अधियज्ञोऽहमेवात्र देहे देहभृतां वर ॥4॥

अन्तकाले च मामेव स्मरन्मुक्त्वा कलेवरम् |

य: प्रयाति स मद्भावं याति नास्त्यत्र संशय: ॥5॥

यं यं वापि स्मरन्भावं त्यजत्यन्ते कलेवरम् |

तं तमेवैति कौन्तेय सदा तद्भावभावित: ॥6॥

तस्मात्सर्वेषु कालेषु मामनुस्मर युध्य च |

मय्यर्पितमनोबुद्धिर्मामेवैष्यस्यसंशयम् ॥7॥

अभ्यासयोगयुक्तेन चेतसा नान्यगामिना |

परमं पुरुषं दिव्यं याति पार्थानुचिन्तयन् ॥8॥

कविं पुराणमनुशासितार मणोरणीयांसमनुस्मरेद्य: |

सर्वस्य धातारमचिन्त्यरूप मादित्यवर्णं तमस: परस्तात् ॥9॥

प्रयाणकाले मनसाचलेन भक्त्या युक्तो योगबलेन चैव |

भ्रुवोर्मध्ये प्राणमावेश्य सम्यक्स तं परं पुरुषमुपैति दिव्यम् ॥10॥

यदक्षरं वेदविदो वदन्ति विशन्ति यद्यतयो वीतरागा: |

यदिच्छन्तो ब्रह्मचर्यं चरन्ति तत्ते पदं संग्रहेण प्रवक्ष्ये ॥11॥

सर्वद्वाराणि संयम्य मनो हृदि निरुध्य च |

मूर्ध्न्याधायात्मन: प्राणमास्थितो योगधारणाम् ॥12॥

ओमित्येकाक्षरं ब्रह्म व्याहरन्मामनुस्मरन् |

य: प्रयाति त्यजन्देहं स याति परमां गतिम् ॥13॥

अनन्यचेता: सततं यो मां स्मरति नित्यश: |

तस्याहं सुलभ: पार्थ नित्ययुक्तस्य योगिन: ॥14॥

मामुपेत्य पुनर्जन्म दु:खालयमशाश्वतम् |

नाप्नुवन्ति महात्मान: संसिद्धिं परमां गता: ॥15॥

आब्रह्मभुवनाल्लोका: पुनरावर्तिनोऽर्जुन |

मामुपेत्य तु कौन्तेय पुनर्जन्म न विद्यते ॥16॥

सहस्रयुगपर्यन्तमहर्यद्ब्रह्मणो विदु: |

रात्रिं युगसहस्रान्तां तेऽहोरात्रविदो जना: ॥17॥

अव्यक्ताद्व्यक्तय: सर्वा: प्रभवन्त्यहरागमे |

रात्र्यागमे प्रलीयन्ते तत्रैवाव्यक्तसञ्ज्ञके ॥18॥

भूतग्राम: स एवायं भूत्वा भूत्वा प्रलीयते |

रात्र्यागमेऽवश: पार्थ प्रभवत्यहरागमे ॥19॥

परस्तस्मात्तु भावोऽन्योऽव्यक्तोऽव्यक्तात्सनातन: |

य: स सर्वेषु भूतेषु नश्यत्सु न विनश्यति ॥20॥

अव्यक्तोऽक्षर इत्युक्तस्तमाहु: परमां गतिम् |

यं प्राप्य न निवर्तन्ते तद्धाम परमं मम ॥21॥

पुरुष: स पर: पार्थ भक्त्या लभ्यस्त्वनन्यया |

यस्यान्त:स्थानि भूतानि येन सर्वमिदं ततम् ॥22॥

यत्र काले त्वनावृत्तिमावृत्तिं चैव योगिन: |

प्रयाता यान्ति तं कालं वक्ष्यामि भरतर्षभ ॥23॥

अग्निर्ज्योतिरह: शुक्ल: षण्मासा उत्तरायणम् |

तत्र प्रयाता गच्छन्ति ब्रह्म ब्रह्मविदो जना: ॥24॥

धूमो रात्रिस्तथा कृष्ण: षण्मासा दक्षिणायनम् |

तत्र चान्द्रमसं ज्योतिर्योगी प्राप्य निवर्तते ॥25॥

शुक्लकृष्णे गती ह्येते जगत: शाश्वते मते |

एकया यात्यनावृत्तिमन्ययावर्तते पुन: ॥26॥

नैते सृती पार्थ जानन्योगी मुह्यति कश्चन |

तस्मात्सर्वेषु कालेषु योगयुक्तो भवार्जुन ॥27॥

वेदेषु यज्ञेषु तप:सु चैव दानेषु यत्पुण्यफलं प्रदिष्टम् |

अत्येति तत्सर्वमिदं विदित्वा योगी परं स्थानमुपैति चाद्यम् ॥28॥

आगे पढ़ने क लिए यहाँ क्लिक करिये 👉 श्रीमद भगवद गीता पाठ - अध्याय 9